Bezpieczeństwo w pracy − o niebezpieczeństwach, właściwym ubiorze i zabezpieczeniach przed zagrożeniami
W zakładzie, w którym wykonywane są prace lakiernicze, występują różne zagrożenia. Nieprzestrzeganie przepisów, niestosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej i innych środków ochronnych, czy lekceważenie zagrożeń może doprowadzić do rażącego zaniedbania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zagrożenia pożarem i eksplozją
Ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu w zakładach, gdzie wykorzystywane są lakiery zawierające łatwopalne rozpuszczalniki lub farby proszkowe, należy zadbać o usunięcie wszystkich potencjalnych źródeł zapłonu przed rozpoczęciem pracy. Oznacza to zakaz używania otwartego ognia, cięcia i spawania, używania podgrzewaczy i materiałów, które mogą iskrzyć, zarówno elektrycznie, jak również poprzez mechaniczne tarcie lub ładunek statyczny. Należy pamiętać o wykonywaniu pracy zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego oraz dokumentem zabezpieczenia przed wybuchem (ATEX, który jest obowiązkowy w zakładach, gdzie występują strefy zagrożone wybuchem).
Jak uniknąć wypadków przy pracy?
Najlepszym sposobem zapobiegania wypadkom przy pracy jest przestrzeganie zasad oraz procedur bezpiecznej pracy. Ważnym elementem jest też propagowanie wśród pracowników kultury bezpieczeństwa. Procedury pomagają zmniejszyć ryzyko obrażeń w każdym obszarze o dużej liczbie potencjalnych zagrożeń.
Dodatkowo, każda potencjalnie niebezpieczna część maszyny powinna być sprawdzana, aby upewnić się czy niezbędne środki bezpieczeństwa są na miejscu i działają prawidłowo.
Ważne jest również utrzymanie jasno oświetlonego stanowiska pracy, należy unikać skrajnych temperatur, nosić ubrania dostosowane do przydzielonych zadań.
Odzież ochronna
Stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej jest koniecznością w przypadku pracy w lakierni, czy to proszkowej, czy ciekłej. Pracownik musi być wyposażony w specjalistyczną odzież ochronną, która zabezpieczy jego ciało przed bezpośrednim kontaktem z farbą i innymi chemikaliami, które mogą uszkodzić skórę lub powodować jej zapalenie. W skład takiego zestawu powinny wchodzić: kombinezon, maska, okulary, rękawice, obuwie ochronne. Zapewnienie tych rzeczy należy do obowiązków pracodawcy. Pracownik musi jednak pamiętać o regularnym czyszczeniu rękawic i masek oraz myciu kombinezonów, aby zapobiec gromadzeniu środków chemicznych i resztek farby, zwłaszcza wokół mankietów, gdzie mogą łatwo wejść w kontakt ze skórą.
Malowanie proszkowe
W przypadku malowania proszkowego nie mamy wprawdzie do czynienia z chemikaliami typu rozpuszczalniki, niemiej trzeba pamiętać, że jest to rodzaj malowania z elektrostatyką, a to niesie za sobą zagrożenia związane z wyładowaniami elektrostatycznymi, które mogą spowodować ryzyko wybuchowo-pożarowe. Dlatego też ważne jest zwrócenie uwagi na uziemienie. Uziemienie personelu jest najtrudniejszym obszarem kontroli zagrożenia elektrycznego. Trzeba pamiętać, że właściwe uziemienie zapewnia bezpieczeństwo i dobrą skuteczność przenoszenia farby podczas całego procesu malowania. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, jakim są doskonałym przewodnikiem ładunków elektrycznych. Operatorzy ręczni na ogół są uziemieni przez sam pistolet natryskowy, o ile trzymają go prawidłowo. Dlatego podczas aplikacji proszku należy nosić rękawiczki, które są specjalnie zaprojektowane do zastosowań elektrostatycznych, dzięki czemu operator nie jest izolowany od podłoża. Aby zwiększyć poziom bezpieczeństwa podczas pracy warto używać specjalnego obuwia przewodzącego elektryczność.
Podczas procesu malowania proszkowego istotne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, by zapobiec pożarom i eksplozjom. Wysokie temperatury, które są elementem tego procesu, mogą prowadzić do zapłonu pyłu proszkowego, jeśli nie są one odpowiednio kontrolowane. Warto zaznaczyć, że aby dbać o bezpieczeństwo takich przestrzeni, w których występuje zagrożenie wybuchem, stosuje się instrukcje BHP zawarte w dyrektywie unijnej dotyczącej urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (ATEX). Niezbędne jest zastosowanie odpowiednich systemów wentylacyjnych, które zapewnią efektywne usuwanie pyłu z powietrza. Ponadto wszelkie urządzenia elektryczne muszą być zgodne z normami bezpieczeństwa, aby zapobiec iskrzeniu powstającemu w procesie technologicznym, które mogłoby spowodować pożar. Należy praktykować regularne sprzątanie hali lakierniczej w celu zmniejszenia gromadzenia się farby proszkowej.
Generalnie zasady bezpieczeństwa przy malowaniu proszkowym nie są skomplikowane. Podczas wykonywania jakichkolwiek czynności z farbą proszkową należy pamiętać, aby używać odpowiedniego sprzętu ochronnego, który zabezpieczy nasze oczy i płuca. Konieczne są rękawice, maska przeciwpyłowa, okulary oraz kombinezon.
Dobrze dobrany kombinezon lakierniczy to taki, który posiada odpowiednio wyprofilowany i dopasowany kaptur. Dzięki niemu cząsteczki farby podczas lakierowania nie będą stanowiły zagrożenia dla włosów i skóry głowy osoby wykonującej lakierowanie. Specjalnie wszyte na krawędziach kaptura gumki, często dodatkowo ściągane na troczki, pozwolą z najwyższą precyzją dopasować kombinezon do budowy użytkownika. Materiał, z którego wykonany jest ubiór, powinien stanowić barierę chroniącą przed działaniem wielu substancji chemicznych oraz przed cząstkami stałymi. Powinien także być odporny na ścieranie i rozdarcie, a przy tym nadzwyczaj lekki i miękki, zapewniając komfort użytkowania, przepuszczając powietrze i parę wodną.
Ważną rzeczą jest również zapewnienie dobrej wentylacji pomieszczenia. Pamiętajmy, że praca w malarni proszkowej niesie ze sobą pewne ryzyko związane z wdychaniem pyłów. Te mikroskopijne cząsteczki mogą dostać się do układu oddechowego pracownika, dlatego tak ważne jest zakładanie masek. Ochrona dróg oddechowych jest priorytetem w przypadku malowania farbami proszkowymi. Sposób ich aplikacji prowadzi do unoszenia się w powietrzu drobinek. A te, z uwagi na swoją niewielką średnicę, trafiają do oczu, nosa, uszu. Drażniące substancje nie pozostają obojętne dla organizmu – mogą powodować kichanie, kaszel, katar, a nawet bardziej intensywne reakcje alergiczne. Jak im zapobiec? Najskuteczniejszą i najprostszą metodą okazuje się stosowanie masek. Jednak powinny to być produkty z certyfikatami. Maski pełne lub półmaski wyposażone w uszczelki twarzowe doskonale przylegają do ciała, chroniąc drogi oddechowe przed aerozolami z cząstek stałych lub na bazie wody. Z kolei obecność zaworów wydechowych pozwala zmniejszyć stężenie dwutlenku węgla i poziom wilgotności wewnątrz maski. Nie tylko ochronią one naszą twarz przed kroplami farby, lecz także, dzięki wbudowanym filtrom, zapewnią czystość wdychanego podczas lakierowania powietrza.
Lakierowanie ciekłe
Malowanie natryskowe jest powszechnym i skutecznym sposobem zabezpieczania produktów, pojazdów oraz budynków. Jednak pracownicy w operacjach lakierowania muszą rozpoznać i zabezpieczyć się przed niebezpieczeństwem związanym z procesami pracy. Niebezpieczne chemikalia w powłokach i rozpuszczalnikach mogą dostać się do ciała na kilka sposobów. Pracownicy mogą wdychać opary chemiczne z oprysków, wchłaniać substancje chemiczne w kontakcie ze skórą lub wstrzyknąć substancję chemiczną z wysokociśnieniowego urządzenia do malowania natryskowego.
Ważna jest odpowiednia wentylacja podczas pracy z powłokami malarskimi. Kabiny natryskowe są doskonałym sposobem na usunięcie natryskowych oparów farb ze strefy oddychania pracownika. Zatem, o ile to możliwe, malowanie należy wykonywać w kabinie natryskowej lub w specjalnym pomieszczeniu. Obszary te powinny być zaprojektowane w celu zmniejszenia narażenia na opary farby. Należy upewnić się, że wentylacja w kabinie natryskowej lub pomieszczeniu jest odpowiednio utrzymana i działa prawidłowo.
Wiele powłok zawiera substancje, które są łatwopalne po rozpyleniu. Opary mogą tworzyć niebezpieczeństwo wybuchu i pożaru. Jednak w celu zapewnienia maksymalnej ochrony, kabiny lakiernicze muszą być regularnie czyszczone. Trzeba dbać o stan techniczny urządzeń, aby zapobiegać iskrzeniu, czy zwarciom. Należy wprowadzić również bezwzględny zakaz palenia oraz wyeliminować źródła ognia z obszaru malowania natryskowego.
W przemyśle najbardziej popularną metodą nakładania farby jest pokrycie powierzchni za pomocą sprężonego powietrza i wysokiej prędkości bezpowietrznego sprayu lub aplikatora elektrostatycznego. Sam materiał jest głównym zagrożeniem podczas malowania. W lakiernictwie występuje wiele potencjalnie niebezpiecznych substancji chemicznych, które są szkodliwe dla zdrowia i życia pracownika. Nadmierna ekspozycja na nie oznacza możliwość kontaktu pracownika z substancją podczas oddychania, spożycia lub wchłonięcia przez skórę. Pierwszym krokiem bezpiecznej pracy w lakierni jest zaznajomienie pracowników z kartami charakterystyki substancji chemicznej (MSDS) dla każdej farby znajdującej się na terenie zakładu. Są one dostępne u dostawcy lub producenta farby. Karta zawiera opis możliwych zagrożeń, środków ochrony indywidualnej oraz postępowanie w przypadku ewentualnego wypadku.
Bezpieczeństwo ma pierwszeństwo Do obowiązków pracodawcy należy regularne szkolenie z obsługi sprzętu i procedur bezpieczeństwa. Wiedza i umiejętności są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa. Lakiernik powinien umieć prawidłowo obsługiwać sprzęt, poznać zasady podczas jego używania oraz reguły dotyczące właściwego stosowania środków ochrony osobistej, a także umieć udzielać pierwszej pomocy w przypadku wypadków przy pracy. Zrozumienie zagrożeń i wiedza, jak im zapobiegać, są kluczowe dla bezpieczeństwa pracowników.
INSTRUKCJA BHP PRZY WYKONYWANIU PRAC LAKIERNICZYCH
Uwagi ogólne
Prace lakiernicze może wykonywać pracownik, który skończył 18 lat, posiada aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku, a także odbył szkolenie wstępne ogólne i instruktaż stanowiskowy w zakresie BHP. Pracownik powinien być ubrany w odzież i obuwie robocze. Należy zwrócić uwagę, aby obuwie wyposażone było w podeszwy nieiskrzące i nie gromadziło ładunków elektrostatycznych, a ochrony dróg oddechowych miały odpowiednie właściwości filtrujące.
Podstawowe warunki bezpiecznej pracy
* Pomieszczenie lakierni powinno być wykonane zgodnie z postanowieniami prawa budowlanego oraz przepisów przeciwpożarowych w zakresie pomieszczeń zagrożonych wybuchem.
* Instalacja wentylacyjna powinna być w wykonaniu przeciwwybuchowym, z możliwością wyłączania jej od wewnątrz i z zewnątrz.
* Instalacja elektryczna powinna być w wykonaniu przeciwwybuchowym.
* Urządzenia ciśnieniowe powinny być zabezpieczone przed gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych.
* Podłoga powinna być bez progów, a posadzka mieć nawierzchnię niepylącą, nieiskrzącą i antypoślizgową.
Czynności przed rozpoczęciem pracy
* Założyć stosowną do wykonywanej pracy odzież i obuwie robocze.
* Zaopatrzyć się w odpowiednie środki ochrony indywidualnej.
* Sprawdzić stan środków ochrony przeciwpożarowej.
* Przygotować sprzęt oraz materiały.
Czynności podczas pracy
* Uruchomić system wentylacyjny.
* Stanowisko lakierowania oznakować tablicami ostrzegawczymi.
* W czasie wykonywania prac lakierniczych używać nieiskrzących narzędzi.
* Nie zanieczyszczać podłogi oraz innego wyposażenia lakierni, farbami i rozpuszczalnikami.
Czynności zabronione
* Praca bez wymaganych ochron osobistych.
* Używanie otwartego ognia, grzejników oraz palenie tytoniu.
* Gromadzenie na drogach komunikacyjnych zbędnych przedmiotów, opakowań itp.
* Stosowanie do oświetlenia miejscowego lamp innych niż w wykonaniu przeciwwybuchowym i zasilanych napięciem wyższym niż 24 V.
* Gromadzenie na stanowisku pracy materiałów w ilości większej, niż jest to potrzebne do pracy w ciągu jednej zmiany.
* Przechowywanie otwartych pojemników z lakierami, farbami oraz rozpuszczalnikami.
* Kierowanie pistoletu lakierniczego w stronę innych osób.
Czynności po zakończeniu pracy
* Uprzątnąć stanowisko pracy z odpadów i opakowań.
* Oczyścić i ułożyć w wyznaczonym miejscu używany sprzęt.
* Urządzenia odłączyć od źródeł zasilania i zabezpieczyć przed przypadkowym użyciem.
